سامانه خود‌مراقبتی

خودمراقبتی یعنی چه؟

اگرچه خود مراقبتی یکی از مولفه های اثربخش مدیریت سلامت در جامعه می باشد، ولی نکته مهم این است که خود مراقبتی به هیچ وجه معادل خود درمانی نیست.
خودمراقبتی به مجموعه آموزش ها و فراهم نمودن شرایطی گفته می شود که در نتیجه آن فرد نسبت به وضعیت سلامت خود آگاه بوده و وی را در مسیر حفظ و ارتقاء سلامت خود توانمند می سازد.

سلامت یک فرآیند مستمر و دائمی است که با توجه به وضعیت لحظه ای فرد باز تعریف شده و لذا در هر زمان، حفظ و بهبود سلامت فرد نیازمند اقدامات متفاوتی می باشد.
بدیهی است تفکیک افراد جامعه در گروه های مختلف بر حسب جنس و سن در کنار تفاوت های وراثتی و فیزیولوژیکی افراد و با توجه به زمینه های فردی مثل ابتلا به انواع ناخوشی ها و بیماری ها، شرایط مدیریت سلامت را برای هر یک از افراد متمایز می سازد.

​

سامانه خودمراقبتی و امکانات آن

طی سالیان گذشته وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی حوزه سلامت در کشور، برنامه های سلامت متعددی را برای گروه های مختلف و بر اساس انواع حالات ناخوشی و بیماری طراحی و منتشر نموده که این منابع ارزشمند، مبنای ایجاد سامانه نرم افزاری «سامانه خودمراقبتی» بوده است.

در سامانه خودمراقبتی، تمام دوره های زندگی از قبل از تولد تا زایمان، نوزادی، کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و سالمندی مد نظر قرار گرفته شده و براساس منابع معتبر علمی، راهکارهای حفظ و بهبود سلامت فرد ارایه می گردد.
علاوه بر آن بخش های مختلف سامانه به صورت یک بسته هوشمند و هدفمند در تعامل با سایر اجزای سامانه و براساس داد و ستد اطلاعاتی با کاربران سامانه (اعضای خانواده)، داده های مورد نیاز را دریافت کرده و پس از پردازش این داده ها، اطلاعات ارزشمندی از وضعیت سلامت فرد را گزارش می نمایند و در صورت وجود علائم خطر یا نشانه های بیماری، کاربر راهنمایی شده و هشدارهای لازم را به او داده می شود.

​

ویژگی های سامانه خود‌مراقبتی

 

• امکان تعریف شناسه کاربری اختصاصی برای افراد خانواده با سطوح دسترسی محرمانه؛

• مدیریت هوشمند خدمات سلامت فرد به صورت اختصاصی در خانواده؛

• مشاوره هوشمند اعضای خانواده در زمینه خود مراقبتی و پیشگیری از ناخوشی ها و بیماری ها؛

• پیشنهاد مراقبت ها مبتنی بر برنامه های ملی سلامت توصیه شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛

• آشنایی با اصول تشخیص و علایم بیماری های شایع بر حسب گروه های مختلف سنی؛

• مدیریت تغذیه خانواده و هدایت سفره خانواده به سمت الگوی تغذیه سالم؛

• پرونده الکترونیکی سلامت افراد با قابلیت ارسال و دریافت اطلاعات از سایر مراجع سلامت (پزشک ، مراکز درمانی ، پاراکلینیک و ...)؛

• تفکیک گروه های سنی و افراد در معرض آسیب (نوزادان، کودکان، بانوان باردار، سالمندان و بیماران مبتلا به بیماریهای خاص و ارائه دستورالعمل های ویژه هرگروه)؛

• دارونامه هوشمند منطبق با دارونامه رسمی کشور با امکان ارتباط با سایر بخش های سامانه؛

• فهرست یادآوری های سلامت (داروها ، آزمایش های تشخیصی ، اقدامات پاراکلینیکی و ...)؛

• بانک اطلاعاتی معتبر و مفید در حوزه های مختلف سلامت؛

• فرهنگ اطلاعات سلامت هوشمند؛

• مرجع کامل کمک های اولیه و امداد؛

• برنامه جامع خودمراقبتی و غربال گری فردی؛

• خودمراقبتی خانوادگی با محوریت سفیران سلامت؛

• زیج خودمراقبتی؛

• خودمراقبتی اجتماعی با محوریت سفیران سلامت محلات؛

• خودمراقبتی سازمانی.

 

بخش های اصلی سامانه خودمراقبتی

سامانه خودمراقبتی دارای دو بخش اصلی است:

1. بخش مدیریت کاربران

2. بخش کمک های اولیه و اورژانسی

​

در بخش اول، یعنی مدیریت کاربران، هر یک از اعضای خانواده می توانند با حفظ محرمانگی و رعایت شئون اخلاقی و حریم های شخصی افراد و از طریق یک شناسه کاربری و رمز عبور اختصاصی، از امکانات نرم افزار استفاده کنند. کاربران سامانه می توانند اعضای یک خانواده باشند یا نباشند.

​

بخش دوم کمک های اولیه اورژانسی در سامانه خودمراقبتی است که با استفاده از به روزترین دستورالعمل های کمک های اولیه و اورژانس که از مراجع ذیصلاح بین المللی تهیه شده است؛ بصورت ساده ، روان و هوشمند و در کوتاه ترین زمان، کاربر را به موضوع مورد نظر هدایت می کند و در قالب فهرست اصولی اقدامات اورژانس، آموزش های لازم را به کاربر ارائه می نماید.

​

عناوین زیرمجموعه کمک های اولیه و اورژانس در سامانه خودمراقبتی عبارتند از:

• نقش شما در سیستم خدمات پزشکی و اورژانسی؛

• بررسی بزرگسال مجروح یا بیمار؛

• بررسی کودک یا نوزاد مجروح یا بیمار؛  

• اورژانس‌ های قلبی و CPR؛

• شوک قلبی(AED)؛

• اورژانس‌ های تنفسی؛

• عوارض ناگهانی از جمله غش،

• تشنج، سکته مغزی، اورژانس ‎های دیابتی، واکنش ‌های آلرژیک، مسمومیت و سوء مصرف مواد؛

• اورژانس‌ های محیطی.

 

خودمراقبتی، پیشگیری و ارتقای سلامت

اگر فردی احساس بیماری نماید، می تواند به بخش خودمراقبتی، پیشگیری و ارتقای سلامت در سامانه خودمراقبتی مراجعه کرده و با ثبت نشانه ها و علائم ناخوشی، و نیز بر اساس نتایج آزمایشات تشخیصی، وضعیت سلامت خود را محک بزند.

نکته قابل توجه آن است که اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، و چون هنوز به مرحله حاد نرسیده است، گام بزرگی در مسیر بهبودی و رهایی از بیماری برداشته خواهد شد.

از طرف دیگر، اقدامات لازم و رعایت برنامه هایی که برای پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ها تعریف شده است نیز در این بخش از سامانه گرد آمده است.

از مهمترین ویژگی ها و از نکات حائز اهمیت در این بخش این است که سامانه خودمراقبتی به صورت هوشمند با سیر زندگی فرد همراه بوده و با افزایش سن و ورود به هر مرحله از زندگی به صورت خودکار به هنگام شده و توصیه های لازم متناسب با آن موقعیت را به فرد ارائه می دهد.

سامانه خودمراقبتی سوابق قبلی سلامت فرد، حالات بیماری و نتایج آزمایش ها و سوابق اقدامات درمانی فرد را در حافظه خود نگهداری و در موقع ارائه راهنمایی ها با در نظر گرفتن آنها دستورالعمل صادر می کند.

سامانه خودمراقبتی فهرست جامعی از شکایت های معمول و علایم شایع بیماری ها را در خود دارد و کاربر می تواند با بررسی آن و با امکان جستجوی هوشمند اطلاعات از این بخش استفاده کند.

در هر بیماری علایم و نشانه های خطر یا نشانه هایی که باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد، ذکر شده و بر این اساس در هر مورد اقدامات لازم اولیه و نیز توصیه های درمانی معمول که توسط فرد یا اطرافیان قابل انجام است، ارائه می شود.

 

مدیریت دریافت خدمات سلامت

در این سامانه، بخش خاصی در نظر گرفته شده است که برای تشخیص و ارائه اقدامات لازم برای فهرستی از بیماری های شایع به کار می رود.

این بخش در قالب پرسش های مرتبط با هم و به صورت هوشمند، کاربر را به تشخیص عارضه راهنمایی می کند. در حقیقت کاربر به سوالات هوشمندی پاسخ می دهد که بر حسب نوع جواب ارئه شده، سوال بعدی پرسیده می شود و یا تشخیص احتمالی و اقدامات لازم با قید فوریت یا عدم فوریت ارائه می گردد.

بخش مدیریت خدمات سلامت در سامانه خودمراقبتی امکانی فراهم نموده است تا فرد بتواند از آن به عنوان یک دستیار دقیق و وظیفه شناس برای مدیریت دریافت خدمات متعدد و متنوع سلامت خود استفاده کند.

این خدمات شامل انواع اقدامات و توصیه های رایج در بخش دارو، درمان، بهداشت، آزمایش ها و اقدامات تشخیصی پاراکلینیکی و … است.

سامانه خودمراقبتی براساس دستوراتی که در ابتدای دوره اجرای خدمت توسط کاربر تعریف می شود، در هر زمان که موقع انجام خدمت فرا برسد از طریق هشدار به صورت پیغام صوتی، پیامک و نظایر آن فرد را برای انجام آن اقدام، آگاه ساخته و سوابق خدمات انجام شده یا فراموش شده را ذخیره و گزارش می نماید.

این بخش از سامانه با سایر بخش های نرم افزار در تعامل بوده و اطلاعات لازم را از پرونده سلامت فرد یا سایر منابع اطلاعاتی که دستورالعمل های درمانی فرد را گزارش می کنند، دریافت می نماید.

 

دارونامه

مصرف بی رویه، سوء مصرف و اشتباهات رایج در مصرف دارو از دغدغه های دائمی متولیان سلامت در کشور است. آسیب های ناشی از این گونه موارد با آموزش و دانش افزایی شهروندان درخصوص شناخت داروها و روش های درست نگهداری و مصرف آنها به نحو موثری کاهش خواهد یافت.

برخی داروها در صورت عدم مصرف صحیح فاقد اثربخشی لازم بوده و در برخی موارد مصرف توام بعضی داروها می تواند به افزایش یا کاهش آثار آنها یا خطرات جدی دیگری منجر شود.

سامانه خودمراقبتی فهرست کامل دارونامه رسمی کشور را با امکان جستجوی دارو و با قید اطلاعات لازم برای هر دارو ارائه می کند. شناخت دارو، نحوه صحیح مصرف، موارد منع مصرف، تداخلات دارویی و عوارض جانبی داروها در این بخش از سامانه قابل مشاهده است.

علاوه بر آن، سامانه خودمراقبتی از طریق ارتباط این بخش با قسمت مدیریت خدمات سلامت، فهرستی از داروهای مورد مصرف فرد را ایجاد و زمان و روش درست مصرف داروها را یادآوری می نماید.

 

راهنمای پزشکی خانواده

سامانه خودمراقبتی از تجارب به روزترین منابع پزشکی دنیا که ویژه استفاده شهروندان و خانواده ها طراحی و تالیف و در تیراژ میلیونی در سطح جهان منتشر شده و در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار گرفته، بهره برده است.

در این دانشنامه تمامی مطالب مفید که می تواند در حوزه سلامت مورد استفاده خانواده ها قرار گیرد، براساس گروه های سنی، جنسیتی و نیز بر اساس دستگاه های بدن تعریف شده است.

 

مراقبت از فرد بیمار یا دارای شرایط خاص

در این بخش از سامانه خودمراقبتی وضعیت ویژه یا حالات بیماری در خانواده مورد توجه قرار داشته و کمک می کند تا سایر اشخاص و خود فرد بیمار اطلاعات صحیحی از بیماری و نحوه تعامل صحیح با آن داشته باشند.

 

در این بخش انواع حالات بیماری و یا شرایط ویژه افراد بررسی می شود:

•  بارداری و زایمان

•  کودک بیمار

•  دیابت فشارخون بالا

•  بیماریهای قلبی و عروقی

•  اضافه وزن

​​

​